Bí quyết kinh doanh Thế giới phẳng

Mang chuông đi đánh xứ người

Thông thường, các công ty dịch thuật nói riêng và các công ty nói chung khi khởi nghiệp sẽ tập trung vào thị trường trong nước trước và nước ngoài sau. Nhưng công ty của tôi Fingertip thì lại làm ngược lại. Trong những năm gần đây, khi lạm phát duy trì ở mức cao, khi tiền đồng liên tiếp mất giá so với các ngoại tệ mạnh thì chúng tôi đã chọn cách tiếp cận với thị trường nước ngoài trước. Chúng tôi gọi đây là xuất khẩu dịch vụ. Một số bạn bè tôi cũng chọn cách làm này. Chẳng hạn như công ty Joomlart (Joom Solutions) của anh Đinh Hùng bạn tôi đã rất thành công với mô hình xuất khẩu website template.

Trong cuốn The World is Flat (Thế giới phẳng), Thomas Friedman đã liệt kê 10 yếu tố làm phẳng thế giới, một trong số đó là xu hướng gia công outsourcing. Sau khi đọc cuốn sách, tôi đã chọn các thị trường nước ngoài để “chinh phạt”. Như đã đề cập trong Thế giới phẳng, Internet đã xoá nhoà tất cả rào cản địa lý. Đăng ký thành viên vàng của các website đấu thầu hàng đầu trên mạng, chúng tôi đã đều đặn đấu thấu trên đó.

Nhờ đó, ngồi tại Việt Nam chúng tôi có thể kiểm soát việc thực hiện các hợp đồng đến từ Mỹ, EU, Nhật Bản… Các hợp đồng lớn (có thể lên đến nhiều trăm nghìn US$) và lâu dài (có thể lên đến vài năm) đã giúp chúng tôi phát triển một cách ổn định và có vốn để mở rộng tái đầu tư sản xuất.

Mạng lưới cộng tác viên của công ty cũng trải rộng khắp thế giới như Mỹ, Anh, Pháp, Australia, Nhật, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha… Bí quyết kinh doanh của công ty là hai chữ “think global”. Quả vậy, trong thời đại này cần tư duy toàn cầu mới đứng vững trên thương trường được. (Phải chăng vì thế mà người Mỹ thường chiến thắng và thống trị?).

Khác với các công ty dịch thuật, chúng tôi không chỉ dừng lại việc thông dịch các dự án liên quan đến tiếng Việt nữa mà mở rộng ra dịch nhiều thứ tiếng khác nhau như Anh – Pháp, Anh – Đức, Anh – Tây Ban Nha, Anh – Bồ Đào Nha và theo chiều ngược lại… Cho đến bây giờ, thị phần nước ngoài của công ty vẫn lớn hơn trong nước.

Có một đặc thù trong ngành dịch thuật là anh không nhất thiết phải phục vụ cho đại đa số công chúng mà chỉ cần phục vụ cho một số công ty lớn là đủ. Việc phục vụ công chúng chỉ là trách nhiệm xã hội của doanh nghiệp mà thôi. Doanh nghiệp tạo ra giá trị gia tăng cho xã hội bằng việc đó, bên cạnh việc đóng thuế nghiêm túc và làm từ thiện. Còn việc kinh doanh có lãi hay không lại phụ thuộc vào việc anh có tìm được một khách hàng đủ lớn hay không.

Từ năm 2008, chúng tôi đã chọn một số bộ lớn và một số công ty nước ngoài, tư vấn luật thuộc loại lớn nhất Việt Nam để tiếp cận. Việc tiếp cận thì có vô số kỹ thuật: Soạn một bộ hồ sơ năng lực thật chuyên nghiệp, ấn tượng, quảng cáo bằng kênh truyền miệng (khách hàng này sẽ nói cho khách hàng kia), kênh này thực sự hiệu quả ở Việt Nam, đấu thầu, chăm sóc khách hàng tốt, nhất là khâu hậu mãi, thậm chí là phải dùng đến quan hệ để lobby (đừng quên rằng vận động hành lang là hợp pháp ở nhiều nước chẳng hạn như Mỹ và rằng bạn không nên tiếc tiền cho các mối quan hệ quan trọng)…

Để có kinh nghiệm đấu thầu bạn cần tuyển một chuyên gia về đấu thầu hoặc phải thực hành nhiều ở quy mô nhỏ trước. Chẳng hạn bạn có thể luyện kỹ năng ở trang freelancer.com – một website cực kỳ hữu ích. Hiện tại công ty tôi đang cùng đối tác xây dựng một trang tương tự cho người Việt.

Marketing chi phí thấp

Muốn ra các quyết định kinh doanh thì phải có thông tin. Mà muốn có thông tin thì phải có marketing. Để có số liệu phân tích thị trường thì có nhiều cách trong đó có cách mua số liệu và tự khảo sát. Trong điều kiện còn ít vốn khi khởi nghiệp, chúng tôi đã chọn cách thứ hai. Các công cụ online hiện đại ngày nay đã giúp cho việc khảo sát thị trường trở nên dễ dàng hơn và ít tốn kém hơn nhiều.

Để thu thập dữ liệu về thị trường, Công ty tôi đã sử dụng các bảng biểu khảo sát trên các diễn đàn online và các website khác nhau. Ngoài ra chúng tôi cũng sử dụng cả Google Adwords Keyword tool để thăm dò thị hiếu. Đây là công cụ rất lợi hại. Nó cho biết mỗi tháng có bao nhiêu người tìm kiếm từ khoá nào, số người đó thuộc khu vực nào và xu hướng tìm kiếm tăng hay giảm. Giờ đây thì chúng tôi thường thuê các hãng như AC Nielsen làm công việc đánh giá thị trường. Nhưng bạn chỉ nên đi thuê khi công ty đã phát triển lên một trình độ đủ lớn nào đó.

Bên cạnh đó, việc nhúng website vào Google Analytics cũng rất quan trọng. Trước đây, khi các hệ điều hành và trình duyệt chưa phổ biến cho các dòng máy tính như bây giờ, thông qua Analytics, chúng tôi có thể biết được ai vào website của mình bằng trình duyệt gì, nghĩa là bằng hệ điều hành gì và máy tính loại gì – PC hay là Mac hay là iPhone hay các thiết bị khác. Nhờ đó, chúng tôi có thông tin về phân khúc thị trường khá rõ ràng và đưa ra được các chiến lược phát triển cụ thể cho phân khúc đó.

Kinh doanh gì khi khó khăn?

Khi công ty bạn đang gặp khó khăn hoặc khi đã vượt qua giai đoạn tích luỹ tư bản và đến giai đoạn cất cánh, thì bạn cần tính đến việc mở rộng ngành nghề kinh doanh, miễn là ngành đó tạo ra lợi nhuận cho bạn. Trong khuôn khổ bài viết này tôi chỉ xin bàn về việc cách kinh doanh các mặt hàng dã chiến trong giai đoạn khó khăn để giúp doanh nghiệp cầm cự mà thôi.

Nhiều người lúng túng không biết tìm cho mình mảng gì để kinh doanh trong thời gian khó khăn để giúp công ty của mình tồn tại. Những lúc đó, bạn hãy sử dụng công cụ Google Adwords tool để phân tích thị trường tiềm năng. Sau đó, bạn vào những trang như clickbank.com để xem mức độ sinh lãi của hàng hoá dịch vụ đó như thế nào. Khi đó, bạn sẽ xác định được mảng kinh doanh hiệu quả. Ngoài ra, bạn hãy chịu khó theo dõi báo chí để chọn ra một mặt hàng mới đòi hỏi ít vốn. Chẳng hạn trước đây chúng tôi chọn kinh doanh thuốc lá điện tử khi có thông tin các nhà khoa học vừa phát minh ra loại thuốc này.

Tôi không ngại việc chia sẻ các bí quyết kinh doanh vì tôi tin rằng bạn muốn nhận được thì trước hết bạn phải phóng khoáng cho đi kiến thức. Nếu như ai đó bắt chước cách làm của chúng tôi thì chúng tôi đã có cách làm mới để thích nghi với điều kiện khách quan mới. Hy vọng những ai có ý định khởi nghiệp sẽ thấy bài viết này là hữu ích.

Trong kỳ sau tôi sẽ chia sẻ kinh nghiệm về những bí quyết về chiến lược giữ chân khách hàng và các bí quyết khác. Mong nhận được chia sẻ của quý độc giả gần xa.

Thế hệ thanh niên 8x chúng tôi lớn lên cùng với những thay đổi to lớn của đất nước và những biến cố quan trọng của thế giới. Việt Nam hội nhập sâu sắc vào nền kinh tế thế giới, gia nhập WTO, rồi ký một loạt các công ước, các hiệp định quốc tế quan trọng về thương mại quốc tế. Nước Mỹ trải qua vụ 11/9 và thế giới văn minh đối mặt với nạn khủng bố, khủng hoảng kinh tế toàn cầu. Nung nấu ý định mở một công ty vào thời kỳ đó thật là bất hợp lý, nếu không muốn nói là điên rồ. Vậy mà tôi vẫn không làm thế nào dẹp được cái ý định điên rồ đó.

Trong cuộc đời, tôi đã có những quyết định quan trọng khá lạ kỳ so với bạn bè. Tốt nghiệp ĐH Ngoại ngữ những năm 2000, bạn bè cùng trang lứa với tôi đều chọn những công ty thương mại hay ngân hàng lớn với thu nhập khởi điểm 400-500$. Khi ấy đó là một thu nhập lý tưởng và khiến bao người mơ ước. Tôi thì lại chọn công việc thu nhập thấp và thuần tuý văn hoá - làm việc cho một tờ báo điện tử và làm việc cho một công ty du lịch như một phiên dịch viên, biên dịch viên bán thời gian. Thực ra công việc này liên quan nhiều đến công việc chính của tôi, một biên dịch viên cho ban thế giới báo điện tử.

Mọi người khuyên tôi không nên làm gì liên quan đến ngành xã hội vì nó gần với văn chương, mà ông cha có câu “lập thân tối kỵ văn chương”. Nhưng với ấp ủ mở một công ty riêng về dịch thuật, tôi dồn hết tâm huyết vào công việc và hy vọng có ngày nào đó sẽ đủ điều kiện thành lập công ty để tự do thực hiện các ý tưởng của mình và phô diễn tài năng về ngôn ngữ của mình.

Tôi dồn hết sức lực vào việc trau dồi vốn liếng ngôn ngữ và nghiệp vụ chuyên môn, tức là dịch thuật. Ngoài việc đăng ký các khoá học ngắn hạn trong và ngoài nước, tôi dành hầu hết thời gian rỗi của mình để dịch các văn bản và đoạn video khó nhằn. Khi đó, tôi chỉ nghĩ rằng mở công ty rất đơn giản, chỉ đòi hỏi kiến thức chuyên môn vững mà thôi. Vì thế, thay vì song song đầu tư vào học kiến thức tài chính và quản trị thì tôi lại chỉ chăm chăm học về chuyên môn nghiệp vụ dịch thuật mà thôi. Sau này tôi đã phải trả giá đắt vì sự trang bị thiếu đồng bộ này.

Tôi quyết định thành lập công ty dịch thuật Fingertip (tên trước đây là Nam Dương) vào đầu năm 2007, sau khi đã tích luỹ được một số tiền nho nhỏ và với sự giúp đỡ của gia đình, bạn bè. Tôi còn nhớ khi đó tôi đã không phân tích kinh tế vĩ mô nên không lường trước được cuộc khủng hoảng kinh tế toàn cầu 2007 và sự phát triển của các công cụ dịch online như Google Translate cũng như sự cạnh tranh trong ngành dịch thuật khốc liệt như thế nào. Và tôi đã phải gặp khó khăn chồng chất cho quyết định hồ đồ đó.

Trong hơn một năm đầu, không có một khách hàng lớn nào ngó ngàng đến công ty. Chỉ có một số khách hàng lẻ tẻ giúp chúng tôi cầm cự qua ngày. Công ty chỉ hoạt động cầm chừng. Họa hoằn lắm mới có tháng hoà vốn. Anh em bạn bè phải làm đủ mọi cách để giúp công ty tồn tại. Nào là vay mượn, nào là bán và cầm cố tài sản, nào là nhận job làm thêm, kinh doanh các mặt hàng dã chiến khác… Nhiều lần, công ty tưởng như chỉ còn cách bờ vực phá sản trong gang tấc. Đó là một trải nghiệm không lấy gì làm dễ chịu.

Có những thời điểm tôi sút đến chục cân vì lo đến mất ăn mất ngủ. Nếu chuẩn bị kỹ càng hơn, tôi đã không phải trải qua những ngày tháng cực hình đó. Các thành viên trong ban giám đốc là bạn bè của tôi, đều là “dân” chuyên về ngoại ngữ, khi đó không có khái niệm nào về quảng cáo, và nhất là về quản trị. Nhân viên thì chỉ biết nhìn vào bằng cấp mà tuyển. Nhưng ngặt một nỗi hễ ai mà có bằng loại giỏi thì vào không biết làm gì, đến cái công văn cũng không biết làm chứ chưa nói đến dịch tài liệu.

Trong khi đó, một số người có bằng cấp kém hơn hoặc không có bằng cấp thì làm việc rất hiệu quả. Rồi có trưởng phòng, phó giám đốc rất giỏi nhưng hễ tuyển vào thì khách hàng lại vắng tanh. Trong những ngày đó, khó khăn chồng chất khó khăn trước mắt tôi. Chúng tôi lúng túng không biết làm thế nào để thu hút nhiều khách hàng, làm thế nào để giữ chân họ, phản ứng ra sao trước những câu hỏi của khách hàng… Chẳng hạn như bao giờ thì xong tài liệu, khuyến mại bao nhiêu phần trăm, hoa hồng như thế nào, công ty có làm được thủ tục xin chứng nhận của Sở Tư pháp không, có xin được xác nhận của Bộ Ngoại giao không.

Thời gian cứ thế trôi đi mà không thấy có dấu hiệu nào khả quan hơn xuất hiện. Đến giữa năm 2008, một người bạn của tôi sau khi đi du học về tặng tôi một số cuốn sách quý: Build to last (Xây dựng để trường tồn), From Good to Great (Từ tốt đến vĩ đại) và The Knack (sau này người ta dịch là Túi khôn). Đó là cái phao cứu sinh cho tôi lúc đó. Sau khi ngấu nghiến đọc sách trong vòng vài ngày, tôi bắt tay vào việc chỉnh đốn lại công ty.

Tôi bắt đầu học về các kiến thức cơ bản về cân đối sổ sách tài chính, kiến thức quản trị nhân sự, việc cấu trúc công ty sao cho khoa học, cách xác định những kênh quảng cáo hiệu quả, cách xác lập một văn hoá công ty đặc trưng, cách tuyển dụng và sử dụng nhân sự sao cho đúng người đúng việc, các nghệ thuật tìm kiếm, thuyết phục và giữ chân khách hàng, việc lên kịch bản kinh doanh và tiên liệu kết quả kinh doanh trong ngắn và dài hạn, việc xác lập mức giá cạnh tranh và tối đa hoá lợi nhuận...

Mặt khác, sau khi thỉnh giáo các vị giám đốc đàn anh, tôi mới biết áp dụng các công cụ hiện đại vào việc quản lý. Tôi thuê một chuyên viên kỹ thuật dạy Access như một giáo viên nghiệp dư để phổ biến kiến thức quản lý dữ liệu cho nhân viên hành chính. Đây là một trong những phần mềm mạnh nhất về quản lý dữ liệu. Hãy hình dung bạn có hàng trăm khách hàng có tài liệu đang dịch ở công ty bạn. Bạn sẽ phải quản lý thông tin như thế nào để chắc chắn rằng mọi việc đều trơn tru.

Phần mềm Access rất tài tình. Nếu dữ liệu đã được chuẩn bị đầy đủ, trong một cái chớp mắt, trình duyệt này có thể truy xuất hàng loạt thông tin quan trọng như việc ai đang làm gì, hay theo chiều ngược lại, việc gì đang do ai đảm trách, công việc bao giờ sẽ hoàn thành, và cần bao nhiêu người để hoàn thành, công việc đó đang ở trạng thái như thế nào… Đối với một công ty dịch thuật, những thông tin đó là vô cùng quan trọng. Công cụ này đã giúp chúng tôi rất nhiều trong việc cạnh tranh với các đối thủ khác, vốn có kinh nghiệm nhiều năm về dịch thuật.

Một điều rất quan trọng là việc làm quen với các bảng tính Excel và các mô hình kinh tế. Tôi bắt đầu học cách lập hàm kinh tế để tính ra mức giá ở đó lợi nhuận là tối đa và vẫn đảm bảo được sản lượng mà không nhất thiết phải tăng giá lên cao hay tăng sản lượng. Tôi cũng học cách giảm chi phí xuống tối thiểu, thứ rất hữu dụng trong bối cảnh lạm phát dâng cao như những năm gần đây. Các kiến thức này là rất nhiều ở trong các sách của các trường đại học kinh tế mà trước đó tôi đã không có ý thức tích luỹ.

Cho đến bây giờ, khi công ty đã có cả trăm nhân viên, hàng nghìn cộng tác viên và hàng trăm khách hàng lớn nhỏ, tôi vẫn thấy mình là đứa trẻ đứng trước đại dương kiến thức kinh tế học, vẫn còn bao điều cần phải học học, phải tu dưỡng.